Het belang van stress

Denk nu eens aan stress. Waarschijnlijk komen negatieve ervaringen naar boven waarin je je in een benarde situatie bevond en deadlines, geldzaken of relaties je bijna je kop kostte. Niet een hele fijne gedachte zou je zeggen. Toch bevindt een groot deel van de werkenden zich steeds vaker in stressvolle situaties. Sterker nog, het lijkt of een verhoogde werkdruk en het gevoel ‘druk’ te zijn statussymbolen zijn geworden. Stress zou de hoofdoorzaak nummer één zijn, maar hoe slecht is stress nu werkelijk?

Overvolle werkweken, achtergestelde psychologische gezondheid of een uitpuilende mailbox, het zijn veelvoorkomende verschijnselen gerelateerd aan een toenemende, stressvolle werkdruk. Eindelijk thuis aangekomen op vrijdagavond stort je op de bank neer en voor je je eerste drankje hebt kunnen wegwerken vindt je partner je al slapend op de bank. “Het was een stressvolle week”, luidt de verklaring.

Zonder stress geen groei

Met een groeiend ondernemende mindset, mede af te leiden door een groeiend aantal ondernemingen in Nederland, steekt de gemiddelde Nederlander steeds meer tijd in het vinden van zijn eigen fortuin. Een concept als werk-privé balans is tegenwoordig veelvoudig terug te vinden in adviesrapporten, onderzoeken en bedrijfslingo, en niet voor niets. Met het benadrukken van een werk-privébalans hoopt men een gezonde scheiding in stand te houden, want de werk- en bedrijfssfeer zijn naar elkaar toe gegroeid.

Zo zie je dat tegenwoordig het volgen van trainingen of cursussen, uitjes of zelfs het behalen van rijbewijzen(!), worden gezien als een werkgerelateerde prestatie. Met deze convergentie van de werk- en privésfeer is het begrijpelijk dat mensen meer negatieve stress ervaren en daar ook een prijs voor betalen.

Maar, inderdaad, dit is een negatieve vorm van stress. En nee, negatieve vorm van stress is geen voorbeeld van een pleonasme. Er is namelijk ook een positieve vorm van stress. Sterker nog, stress is van nature erg gezond.

Denk, bijvoorbeeld, eens aan de groei van je spieren, stelt ex-Harvard psycholoog Tal Ben-Shahar: “Stel, je gaat naar de sportschool om je spieren te trainen. Op dag één train je een spiergroep waarna je twee dagen later opnieuw deze spiergroep traint. Dit is een vorm van stress die op je spieren wordt uitgeoefend – het rekt de spieren uit waarna ze over tijd groter worden.
Ga je nu elke dag, misschien meerdere keren per dag, naar de sportschool om deze spiergroep te trainen, zul je blessures krijgen en over tijd niet zo hard groeien als je had gehoopt met de verhoogde frequentie van het sporten. Het laat zien dat stress groei stimuleert wanneer het object waarop deze stress wordt uitgeoefend ook voldoende rust krijgt.”

Positieve stress

Stress op zichzelf is zodoende niet de boosdoener van negatieve klachten zoals een slechte psychologische gezondheid, een gebrek aan rust is dat wel. Wanneer je op een positieve manier omgaat met stress, en jezelf dus na stressvolle periodes ook rust gunt, kan stress zelfs enorm veel voordelen hebben. “Eustress”, zoals positieve stress ook wel wordt genoemd, zorgt er namelijk voor dat je uit je comfortzone wordt gehaald, je extra energie en motivatie krijgt wanneer je bijvoorbeeld net voor een deadline de laatste loodjes legt of een gevoel van blijdschap ervaart wanneer een doel is bereikt. Stress zorgt zodoende ook voor mentale groei. En wanneer stress niet aanwezig is kan je welzijn er zelfs onder lijden.

Geloof in stress

Het klinkt vreemd, maar naast voldoende rust heeft jouw perceptie van stress ook invloed op hoe negatief of positief je stress ervaart. Zo kun je je afvragen of een veeleisende baan waar er van je verwacht wordt zestig tot tachtig uur te werken wel goed voor je stressniveau is. Uit onderzoek blijkt dat de manier waarop je denkt en acteert met betrekking tot stress jouw ervaring van stress zowel mentaal als fysiek kan veranderen. Zo zal voor de een deze veeleisende baan gezien worden als uitdagend, motiverend en positief en ook zo worden ervaren, waar het voor de ander gezien en ervaren wordt als negatief en energierovend.

Om een voorstelling te maken van deze positieve vorm van stress, kun je het volgens Stanford psycholoog Kelly McGonigal vergelijken met het gevoel van moed. In een toestand van moed ben je bereid een stap verder te gaan en hier vervolgens ook energie uit halen.

Dit houdt in dat je je in een omgeving bevindt waarin jijzelf en anderen om je heen concessies doen die het collectief bevorderen. Het zorgt namelijk voor weerstand tegen de negatieve effecten van stress.

Een stressvolle week

Dus stel, je partner ploft op vrijdagavond thuis op de bank na een stressvolle week, adviseer dan de daaropvolgende week de volgende elementen te bespreken:

• Prioriteit | Wat zijn de prioriteiten van deze week en hoe kun je deze effectief over de week uitsmeren?
• Collectiviteit | Voelen collega’s deze negatieve stress ook (opkomen)? Bespreek hoe je als collectief taken of verantwoordelijkheden beter kunt verdelen. Kijk daarnaast of urgente afstemming binnen het team nodig is of dat bijvoorbeeld enkele vergaderingen geschrapt kunnen worden.
• Rust | Wat zijn de rustmomenten die je op een dag neemt en hoeveel energie haal je hieruit? Het is logisch dat een boterham nuttigen tijdens de lunch achter een beeldscherm niet bepaald rustgevend is. Het vormt geen reset moment; je bevindt je nog steeds in werk-modus. Lunch buiten de deur, een korte wandeling of meer beweging na werktijd vormen momenten waarin werk even echt stop wordt gezet.
• Consistentie | Welke nieuwe gewoonten kun je centraal stellen in de week? Waarschijnlijk zal je uitgeputte partner op maandagochtend niet een compleet nieuw persoon zijn die alles aanvliegt onder het mom van rust en balans. Over een periode is er natuurlijk ook een gewoonte gecreëerd en was de afgelopen week de druppel die de emmer deed overlopen. Nieuwe gewoonten creëren begint dan ook met het bewustzijn van je handelingen en diens uitkomsten. Neem anderen mee in de wens om een nieuwe balans te creëren, zodat ook zij de groep erop aan kunnen spreken wanneer het opnieuw fout lijkt te gaan.

Kortom, stress dient niet onderdrukt te worden wanneer deze duidelijk zichtbaar is. Onderdruk je deze wel, groeit het en ‘knapt’ de persoon die onderworpen is aan de stress. Het is simpel te spiegelen aan het opblazen van een ballon – de juiste druk dient aanwezig te zijn om een mooi strakke ballon te blazen. Blaas je te hard en wordt de stress te veel, dan knapt de ballon. Een te stressvolle week achter de rug? Dan spatten de plannen voor de vrijdagavond dus uiteen. “Tijd om eens prioriteiten te stellen”, luidt de partner dan.

Dit blog is geschreven door:

Op zoek naar meer inspiratie?

Het is onze missie om mensgerichte organisaties te bouwen. We doen dit onder andere door het aanbieden van programma’s en evenementen. Bekijk hier ons evenementenoverzicht en laat je inspireren.